Mkamulano Wa Ilambo Yoscope Pa Ufulu Wa Chipago Wa Wandu |
---|
Malowe GandandaAga ni maufulu gakasapagwa nago mundu jwalijose gigalembekwe ni chiwanja cha United Nations mumkamulano wakolanjikwa Universal Declaration of Human Rights. Pa 10 December, 1948, chiwanja cha United Nations chajitichisye mitwe ja ufulu wa chipago wa mundu jwalijose. M'buku aji tugagopolele mchiyao kuti wandu wa chiyao apate upile wakugamanya nambo soni kugakamulisya masengo maufulu gakulekanganalekangana ga chipago. Ayi tuyitesile soni kuti wandu amanyilile mwampaka apatile chikamuchisyo naga ayiweni kuti boma, mundu, kampani, kapena mpingo yikumlepekasya kutama ni ufulu wakwe mpela yiwatite pakumpa Mlungu. Chiwanja cha United Nations chilichitamilisye jele mitweji, chayiwendile yilambo yayili mamembala gakwe kuti ijenesye posepose jele mitweji kuti wandu ajimanyilie nikujikamulisya masengo. M'yoyo, kugopolelekwa kwa-jele mitweji mchiyao lili litala limpepe lya kamuchisya kwenesya ngani ja ufulu wachipago, nambo soni kuti wandu asimichisye kuti ilambo ni iwanja yenjinji yikusosa kuti wandu pa chilambo chapasi atameje mwa ufulu usyesyene. Wandu wosope akwete maufulu gachitatuile gagali gakupagwa nago. Paligongo ali, chiwanja cha United nations chilipeleche kugagosa maufulu ga mundu jwalijose. Munkamulano wa Universal Declaration of Human Rights, chiwanjachi chikulongosola ya maufulu ga kupangwa nago ga wandu gakulekangana lekangana. Gele maufulu gali getu. Tugamanyilie tugagose, tumanyisyane, ni kugatetela kuti wandu wane akatulepelesya kuwanago. Mkamulanowu wagopolekwe mchiyawo ni chikamuchisyo chakutyochela ku United Nations Office of the High Commissioner for Human Rights pa kumbuchila yaka 50 yamkamulanowu Tukutogolela kwejinji ku chele chiwanjachi nambo soni wandu wosope wiwakamuchisye pa masengo gosope gigakamuchisye kuti mkamulanowu ugopolelekwe mchiyawo.
Mtwe 1.Wandu wosope akasapagwa ni ufulu ni uchimbichimbi wakulandana. Asapagwa ni lunda, niwakupakombola ganisya, m'yoyo kukusosekwa kuti mundu jwalijose am'woneje mundu jwimwe mpela mlongomjakwe. Mtwe 2.Mundu jwalijose akwete maufulu galembekwe mmitwe josope jamkamulano awu mwangalola mtundu, chiwecheto, mpingo, chipani, nganisyo, chikulupi, ipanje, upagwe, kanga kuti walume kapena wakongwe ni yindu ine. Nambo soni pokasipawa kulekanga ligongo lya ndale kapena chilambo chakutyochela mundu. Mtwe 3.Mundu jwalijose akwete ufulu wakola umi, kutama mwagopoka nambo soni kola chitetezo chakwanila. Mtwe 4.Mundu akasawa kapolo kapena kamulisikwa masengo mpela kapolo. Ukapolo ni malonda ga achikapolo galigakulekasikwa mchilambo chosope chapasi. Mtwe 5.Mundu akasasausikwa pakumtimba ni kumtenda kandu kane kalikonse ka ngalwe nambo soni akasapochela chilango changam'wajila pa umundu wakwe. Mtwe 6.Mundu jwalijose awonekwe mpela mundu pa malamusi ga kwinekulikose. Mtwe 7.Wandu wosope ali wakulandana pasi pa malamusi, m'yoyo akwete chitetezo chakulandana mmalamusi mwangalola ngope. Wandu wosope akwete chitetezo chakuti pakasipapagwa lusagu ligongo lusagulo luli lwakutindana ni mitwe jijikusimanikwa mumkamulano awu. Mtwe 8.Mundu jwalijose akwete ufulu wakupata chikamuchisyo kutyochela ku ganya ja kwimba magambo naga ufulu wakwe wachipago wakusimanikwa mmalamusi ga chilambo, nganiuchimbichikwa ni boma kapena wandu wane. Mtwe 9.Mundu akasakamulikwa ukaidi pamagongo gangalumbana nambo soni akasatoposyekwa mchilambo pa magongo gangamanyika chenene. Mtwe 10.Mundu akwete ufulu wakwimbikwa magambo panganya jijili jakulumbana mwangalola ngope mwakuwanjilana ni ufulu wa mundujo, ulemwa wakwe ni yindu yine yakusosekwa kuti mundujo ayigose. Mtwe 11.
Mtwe 12.Mundu akole ufulu wakutama mwangasokonesyekwa pewasa lyakwe ni panyumba jakwe. Ikalata yakwe soni ikasiiunguligwa ni wandu wane. Mundu amsunjile uchimbichimbi wakwe ndawi syosope, m'yoyo mundu atetelekwe ni malamusi kuti yindu yeleyi ikasiyitendekwaga. Mtwe 13.
Mtwe 14.
Mtwe 15.
Mtwe 16.
Mtwe 17.
Mtwe 18.Mundu jwalijose akwete ufulu waganisya mwakusachila ni kuwa jwampingo uliwose. Mundu soni akwete ufulu wakusinda chikulpi chakwe nambo soni mpingo wake. Mundu akwete soni ufulu wakwajiganya wandu wane mwajika kapena ni achimjakwe yindu yakwayana ndi chikulupi chakwe kapena mpingo wakwe, kwisa soni kutenda yindu yaliyonse yakwayana nichikulupi chakwecho. Mtwe 19.Mundu jwalijose akwete ufulu wakola nganisyo syakwesyakwe kwisa soni ufulu wakuwecheta. Mundu akasasokonesyekwa nganisyo syakwe, akole ufulu wakusosasosa ngani ni nganisyo sya wandu wane, kusipikana, nambosoni kusisala kwa wandu wane pa wayilesi, m'yikalata ni matala gane mwangalola malile ga yilambo. Mtwe 20.
Mtwe 21.
Mtwe 22.Mundu jwalijose apegwe upile wakuti apate yindu yosope yakum'wajila pa umi wakwe. Boma pampene ni maboma ga ilambo yine, itende yindu yosope yakuti yimtolele mundu ufulu pa yambiya, pa misyungu ja mtundu wa mundujo yiyili yakusosekwa mnope kuti mundu akole uchimbichimbi wakwanila nambo soni kuti akule chene Mtwe 23.
Mtwe 24.Mundu akwete ufulu wakupumula nambo soni ng'anda. Mundujo soni, akasakamuliskwa masengo ndawi jajilewu mnope. Akoleje soni ndawi jakupumula jajilewu (Holiday), mundawi jeleji mundujo apocheleje soni malipilo. Mtwe 25.
Mtwe 26.
Mtwe 27.
Mtwe 28.Mundu jwalijose akwete ufulu wakutama mchilambo mwamtendele kuti akomboleche kuwa ni maufulu gagali mumkamulano awu. Mtwe 29.
Mtwe 30.Mkamulunano awu ngaukupeleka ufulu kwa chilambo chine chilichose, likuga, kapena mundu jwalijose wakutenda chindu chine chilichose chimpaka chayochesye wandu maufulu gawo gagali mumkamulanowu.
|